Deze week berichtte de Kempenaer over het staatsbezoek van de Belgische koning Filip onder de kop Cadeautje koning Filip. Het bericht verwees naar een onlangs tussen België en Nederland gesloten verdrag over een grenscorrectie. Twee stukjes België worden toegevoegd aan Limburg. Met de Kempen bleek dat in zoverre iets te maken te hebben dat de vorige grenscorrectie, nauwelijks 173 jaar geleden, óns grondgebied betrof. Er is altijd iemand die het zich herinnert.
Ik heb niet veel tijd dus het moet even gauw en met Wikipedia maar dat vorige verdrag werd gesloten op 8 augusutus 1843. België was net afgescheiden en een commissie was vier jaar lang bezig geweest de grens te bepalen. Ik bedoel 'vast te stellen'. Het eigenlijke bepalen begon ook dat jaar (365 paaltjes waarvan 101 in Brabant, te weten de nummers 169 tot en met 269) maar werd vanzelfsprekend niet gedaan door de commissie. Nou ik erover nadenk, begrijp ik eigenlijk niet waarom er sprake zou zijn van een correctie. Als ik het Wikipedia-lemma goed lees, gaat het hier over de initiële vaststelling en eigenlijk zelfs dat niet want dat was al gebeurd in Londen, vier jaar eerder. Bij dit verdrag zou het gaan om de 'markering' van de grens.
Zeker is dat in het verdrag van 1843 het volgende staat geschreven in de Tweede Afdeeling, handelende over de Grenzen van de Maas af tot aan de Schelde, subtitel Ruiling, afstand van grondgebied, paragraaf 15, sub 2:
Op het gedeelte der grens in paragraph drie van artikel veertien omschreven, staat Belgie aan Nederland af (artikel elf van het verdrag van het verdrag van vijf November achttien honderd twee en veertig*), te weten:
Twee honderd drie en veertig hectaren ongeveer van het grondgebied van Lommel, gelegen ten noorden van deze gemeente;
Honderd een en veertig hectaren ongeveer van het grondgebied van Moll, gelegen ten noorden van deze gemeente.
Hetgeen resulteerde in de volgende grenslijn:
Aan het grondgebied van Bergeyk gekomen, loopt dezelve in regte lijn daar dwars doorheen, doorsnijdt den weg van Hasselt naar 's Hertogenbosch, ter plaatse waar die ook door de oude provinciale grensscheiding wordt doorsneden, loopt bovendien altijd in regte lijn, dwars door het grondgebied der gemeente Lommel, tot aan de beek genaamd Klaagloop of Elsloop, bij den weg van Neerpelt naar Luyksgestel, alwaar zij de oude provinciale grens herneemt.
Van daar tot aan den dijk of weg van Lommel naar Postel, loopt dezelve ineen met de gemeente-grensscheiding van Luyksgestel (Nederlanden) en van Lommel (België); vervolgens, langs de noordzijde van genoemden dijk of weg loopende, gaat dezelve dwars door de Nederlandsche gemeenten Luyksgestel en Bergeyk, waarna dezelve de oude grens tusschen deze laatste gemeente en die van Moll (België) volgt, tot aan het punt waar de wegen van Arendonck en van Postel naar Bergeyk ineen loopen; aldaar dringt dezelve in de gemeente Moll, welke zij in regte lijn dwars doorloopt, om de oude provinciale grens, op vier honderd zeven en dertig ellen (mètres) ten zuiden van het oude aanrakingspunt der gemeenten Bladel, Reusel en Moll, te hernemen.
Niets zo poëtisch als een negentiende-eeuwse grensbeschrijving! Als Neerlandicus vraag je je af waarom ze nog de moeite namen om er kaarten bij te voegen. Mijn ervaring is dat die het alleen maar ingewikkelder maken!
Enfin, Wikipedia parafraseert deze poëzie aldus:
In 1843 vond eveneens een merkwaardige ruil plaats, waarbij een spievormig deel van de Bergeijkse Heide, bij België kwam. Deze spie eindigde bij de zogenaamde Steen der Zeven Heerlijkheden, waar zeven verschillende gebieden bij elkaar kwamen. Als tegenprestatie werd een rechthoekig deel van de Bladelse Heide bij Nederland gevoegd, en wel bij de gemeente Bergeijk, die daardoor een grillige omtrek zou krijgen.
Voor ons in Bladel - en daar hoor je de Kempenaer niet over - was dat helemaal niet zo leuk! We hielden op grensgemeente te zijn en liepen daardoor flink wat douane-inkomsten mis. We noemden het dan ook de 'pechstrook'.
Het archief van de commissie berust in het Nationaal Archief, zo ver wil ik niet gaan maar het lijkt erop dat er in het een of ander gemeentearchief wat correspondentie zit ter zake. Misschien zoek ik dat nog wel eens uit. Voor nu nog een gedicht, getiteld: Linie van toezigt:
* 'Tractaat tussen het Koninkrijk der Nederlanden en het Koninkrijk België ter uitvoering van het Tractaat van 19 april 1839 en tot definitieve regeling der wederzijdse rechten en belangen', overeengekomen op 5 november 1842
Geen opmerkingen:
Een reactie posten