Afwijking

Binnenkort moet ik duizend woorden schrijven over meester van Hout. Ze zijn bestemd voor de Heemkundekring Pladella Villa, die in 2013 zijn vijfentwintigjarig jubileum viert en ter gelegenheid daarvan een canon van de gemeente Bladel gaat uitbrengen. Vijfentwintig thema's zullen daarin worden uitgediept, de vijfentwintig belangrijkste thema's uit de geschiedenis van de vijf dorpen die vandaag de dag de gemeente Bladel vormen. Er is over vergaderd. Samen één daarvan vormen zes schoolmeesters. Een dáárvan is meester van Hout. Ik heb aangeboden om me over hem te ontfermen.

Ik had daar eerlijk gezegd al gauw spijt van. Meester van Hout heeft eigenlijk geen prominente rol gespeeld in het Hapertse onderwijs. Op de aandeelhoudersvergadering van oktober jongstleden stelde ik dan ook voor om hem te vervangen door meester van Dommelen. Bij meester van Dommelen heb ik zelf nog in de klas gezeten. Dat schept een band. Hij is bovendien vele jaren hoofd van de jongensschool geweest. Weet alles over het onderwijs in Hapert. Vermoed ik. En hij leeft nog. Vermoed ik.

De redactie wilde er niet van weten. Men gaf mij een pak krantenknipsels over mijn thema en tot april de tijd.

In de archieven geen syllabe over mijn thema. Wel dit: in RHC A-0547-191 zitten twee koninklijke besluiten tot verlenen van 'afwijking' van artikel 19 van de wet op het Lager Onderwijs van 1920. Minimaal één Majesteit heeft de gemeente Hoogeloon c.a. minimaal 2 keer ontslagen van de verplichting om zijn ingezetenen openbaar onderwijs aan te bieden. Artikel 19 luidde:

"In elke gemeente wordt voldoend lager onderwijs gegeven in een genoegzaam aantal scholen, welke voor alle kinderen zonder onderscheid van godsdienstige gezindheid toegankelijk zijn.

Afwijking van deze bepaling kunnen Wij, den Onderwijsraad gehoord, telkens voor een termijn van vijf jaar toelaten. Zij kan niet worden toegelaten, indien de ouders, voogden of verzorgers van twaalf of meer leerplichtige kinderen blijk geven, dat zij openbaar onderwijs voor deze kinderen in de gemeente verlangen, of, zoolang nog acht of meer leerplichtige kinderen de bestaande openbare school bezoeken."

Nog tien jaar lang bleef het lager onderwijs in Hapert openbaar. Daarna werd het katholiek. In 1939 stichtten ook de protestanten een lagere school.

Twaalf werden daar nooit meer gevonden.