Ten val gebracht

(..)
Met innig leedwezen zie ik my genoodzaakt omtrent dit huisgezin in veler opzigten ongunstig te berigten. Wel komt men getrouw ter kerke en de bywoning van ’t godsdienstig onderwys wordt ook niet verzuimd. Zoodat ik ook gaarne voor de twee jongste zonen elk een exempl van N.T. (..) zou ontvangen; maar er hebben hoogst ergerlyke voorvallen plaats gehad. Er was sedert een paar jaren eene dochter van den overledenen broeder der vrouw in huis. De ouste zoon wenschte dat meisje te trouwen, maar ziet, omstreeks ’t einde der maand Maart des vorigen jaars bleek ’t dat slechts een spoedig huwelyk bedreven kwaad eenigermate kon herstellen. Nog was hy by de Nat. Militie dienstplichtig. Het gelukte my echter door een verzoekschrift aan den Minister van Oorlog ondersteund door een officiers schryven aan den Secr. Gener. het verlof tot trouwen te bekomen, zoodat ’t huwelyk nog vóór de bevalling kon worden voltrokken. Tot dus verre wonen nu de jongelieden by X in, hetgeen wel eens tot ongenoegen aanleiding geeft met de andere kinderen, doch aan de andere zyde X weder ontheft van de noodzakelykheid om een knecht te nemen. – In ’t laatst des vorigen jaars openbaarde zich eene nieuwe nog veel grootere ergernis. – De oudste dochter woonde als meid by een jood hier ter plaatse en werdt ten val gebragt door den oudsten zoon van dezen jood. – Den 11 Maart ll. is zy bevallen van een zoon. Ik behoef u niet uitvoerig te schetsen, wat menigvuldige ergerlyke dorpspraatjes door de R.K. over die zaak zyn gehouden en nog blyft de moeder en ’t voorwerp der welverdiende verachting zoowel by R. als prot: Ik wensch, gedachtig aan ’t bekende spreekwoord ‘uit ’t oog uit ’t hart’ – de schuldigen van hier verwyderd te zien en heb daarom aan de ouders gezegd, dat ik drie maanden tyd gaf voor de eerste verzorging van ’t ongelukkige kind maar dan moesten zy zorgen dat zy eenen dienst voor haar gevonden hadden, of ik zou by de permanente commissie aanvraag doen tot opzegging van de huur. – Ik hoop van u te mogen vernemen (binnen kort s.v.p.) dat de permanente commissie deze maatregel goedkeurt, en er des noods gevolg aan zou geven. De ouders zyn toch vroeger wel eens gewaarschuwd, en er zyn bewyzen dat de schuldige dochter nog sterk aan haren verleider gehecht is, zoodat er by voortgezet verblyf herhaalde schandalen te vreezen zyn. Voor ’t overige moet ik zeggen dat X vooral en ook zyne vrouw veel lyden onder dit wangedrag der dochter en de opeenstapeling dier beide treurige voorvallen in één jaar, veroorzaakt dat hun betaling verschoven is tot den oogst. In dezen hoop ik dat de Perm: Commiss: geduld zal willen oefenen, want de landeryen worden goed bewerkt, vader en zoon zyn naarstig, de stal is thans beter voorzien, en ’t gezin telt thans met twee kostgangers dertien zielen. De tweede dochter is als dienstmeid ten mynen huize. – Daar dus ’t aanwezig personeel van ’t gezin elf zielen bedraagt en by de verwydering der veleider nog 10; zou ’t volslagen armoede ten gevolge hebben indien de huur, wegens wanbetaling in deze omstandigheden, voor één jaar: werd opgezegd. Iets anders is ’t wanneer de ouders niet zorgen voor de verwydering der dochter, dan tonen zy facto, onverschillig te zyn voor de schande, onze gemeente aangedaan tegen over ’t Roomsche publiek en dan zou ik ’t betwyfelen of dezulken wel verder de weldaden dezer Maatschappy mogten genieten, daar dit my van hooger belang schynt dan de geldquestie. (..)*


* BHIC, archief Mij van Welstand, ingekomen stukken