Parijs!

In de zomer van 1883 trok Dirk van Mook vanuit Rhenoy, Gelderland naar... Parijs. Niet rechtstreeks wel te verstaan en niet met de vooropgezette bedoeling er naar toe te gaan en carrière te maken als schilder, om maar wat te noemen (maar toch ook weer wel vanuit de gedachte zogezegd dat hij te groot was voor Rumpt of Kuilenburg). Hij is gaan zwerven, ‘stil, zonder eenige order op zaken te hebben gelaten of kennisgeving van vertrek te hebben gegeven’, in overwegend zuidwaartse richting en omdat het toen al zo’n grote stad was dat je hem nauwelijks kon missen, ertegenop gelopen. Ici Paris. Verder kwam hij niet. Zijn familie is hem gaan halen ('with an unseen hook and an invisible line which is long enough to let him wander to the ends of the world and still to bring him back with a twitch upon the thread'*), is hem eruit gaan halen uit Parijs, meer in het bijzonder uit het gesticht La Ville Evrard**, waar hij wegens ‘verstandsverbijstering’ was opgenomen en door zijn broer werd aangetroffen ('die hem daar krankzinnig heeft gevonden').

Zo eindigde Dirk's meest verre reis. Toen zijn gezondheid het toeliet heeft men hem naar Den Bosch doen overbrengen, naar het huis van vriend Van Nistelrooij aanvankelijk en toen er plaats was, zo tegen de kerst van dat jaar, naar het lokale krankzinnigengesticht. 

Daar bleef hij dromen van een groots en meeslepend leven:

... bij voortduring in staat van krankzinnigheid verkeert onder den vorm van: Mania acuta.

Niettegenstaande de verschijnselen van krankzinnigheid veel minder in het oog loopend zijn als toen hij uit het gesticht ‘de ville Evrard’ in Frankrijk, kwam, blijft hij nog zeer druk in zijn spreken, dikwijls verward, heeft denkbeelden van grootheid, rijkdom en van verstand; hij lijdt ook aan vervolgingswaanzin: de menschen benadeelen hem; heeft verder grootsche plannen voor de toekomst. Hij behoort onder curatele te worden gesteld en als ongeschikt voor maatschappelijk verkeer verder te worden verpleegd.***

Etablissement de Ville-Evrard

* Evelyn Waugh: Brideshead revisited. Daar moet je toch ineens aan denken, of niet?

** Bestaat nog

*** dit alles in BHIC, 24-1231