Middelmatig

In 1807 verscheen bij J.S. van Esveldt-Holtrop te Amsterdam het eerste deel van de Tegenwoordige Staat van het Koningryk Holland, dat geheel was gewijd aan het departement Brabant. Schrijver was Servaas van de Graaff.
De recensent van de Hedendaagsche Vaderlandse Bibliotheek van Wetenschap, Kunst en Smaak las het werk met genoegen maar wees wel op een aantal onnauwkeurigheden. Zo had de auteur de spits van de Steenselse toren te hoog ingeschat:

Bladz. 538 wordt gezegd: Steensel heeft eenen zwaren toren en een hoogen spits, dit moet zijn: een laag of middelmatig spits.*

Ik vraag me af of de recensent zich hier baseerde op door de auteur in zijn boek gedefinieerde criteria omtrent de hoogte van torenspitsen. Moet dat nog eens nagaan (hoe wist-ie dat de toren middelmatig was? En zat er trouwens nog een kerk aan de toren vast, toen?). Voorts wees de recensent op een aantal hinderlijke ongelykheden in spelling. Zo had de auteur Duizel af en toe Durzel genoemd en Bergeik Berkeik.

De horizon van Servaas van de Graaff was overigens geenszins zo beperkt als Brabant, of zelfs maar Holland: vrijwel gelijktijdig met zijn beschrijving van Brabant, zagen van zijn hand tractaten het licht over Oostfriesland** en Portugal.*** Bovendien was hij dichter (dichtte-d-ie), zij het dat zijn 'vrij vloeijende verzen' zich nooit boven 'het middelmatige verheffen.'****

*****

* Hedendaagsche Vaderlandse Bibliotheek van Wetenschap, Kunst en Smaak, jaargang 1808, p. 319-323
** Statistiesch Overzigt van Oostvriesland en Jever; Den Haag (Belinfante & Comp), 1808
*** Statistiesche beschouwing van Portugal: volgens de nieuwste en beste berigten; Belinfante, 1807; in 1809 ook nog: Schets van Spanje en der Spaansche Kolonien
**** A.J. van der Aa, Nieuw biographisch anthologisch, en critisch woordenboek van Nederlandse dichters. Amsterdam, 1845
*****

Zoo ooit een vrouwe Lier, een mannelyk oor kon strelen,
Gij! Petronella Moens, uw luit verrukt elks hart;
Wie ooit in snaastens leed, in snaastens vreugd kon deelen,
Uw hart gevoeld elks vreugd, uw ziel gevoeld elks smart!
geen laffe vleyerij trilde ooit op uwe snaren;
Maar groot voor ’t vaderland, voor vriendschap en de deugd,
blyft uwen naam beroemd in slands historie blazen,
zoo lang de digtkunst hier ’t gevoelig hart verheugd. –
‘K ben grootsch, dat ik myn naam mag in Uw album schrijven!
waar meê heb ik die gunst, heb ik deze eer verdiend?
Maar wilt gij dat ik steeds daarvoor zal dankbaar blijven?
Voldoe dan mynen wensch – erken mij voor Uw vriend?

De kerk zat er nog aan. Werd ter plekke vervangen in 1821 omdat de protestanten hem hadden laten verpieteren. Pas in 1933 werden toren en kerk gescheiden.
Hij had wel gelijk hoor, de recensent. Vergelijk de toren van Steensel maar eens met die van Eerde: