Mestkar

In de Vrij Nederland van 4 juli jl. - ik heb ze moeten opsparen vanwege geen tijd - heeft Beatrijs Ritsema het over 'schuldculturen' en 'schaamteculturen', kwalificaties die worden gebruikt door cultureel antropologen. Het verschil, schrijft ze, is zo'n beetje gelijk aan dat tussen individualisme en collectivisme: 'In individualistische, uit het christendom voortgekomen culturen bouwen mensen schulden op met zondig gedrag en ligt de uiteindelijke afrekening in handen van God. Men lijdt er onder schuldgevoel. In de collectivistische variant heerst de blik van de massa die een normoverschrijdend persoon onmiddellijk lik op stuk geeft. Hier lijdt men onder schaamte.'

Helder.

Al is het natuurlijk nooit zo simpel:  'Alles relatief natuurlijk. In westerse culturen wordt schaamte evengoed ingezet om mensen op het rechte spoor te houden (de mestkar!) en in niet-westerse culturen hebben ze ook ervaring met individuele schuldgevoelens.' 

Mij intrigeert die mestkar. Ik weet niet precies wat ze ermee bedoelt maar ik heb het gevoel dat ik het in de pek-en-veren-richting moet zoeken én dat hij bij ons vandaan komt, een pre-individualistische, (nog) onverdeeld christelijke, agrarische schaamtecultuur. Yep, dat moeten wij geweest zijn.